1. Giầu hay nghèo không phải là xấu.
Thoạt tiên, xem ra có vẻ mâu thuẫn về quan niệm giầu nghèo trong Thánh
Kinh Tân ước. Một đàng Đức Giêsu ca tụng nhân đức khó nghèo. Chúa nhấn mạnh
rằng tiền bạc có thể là mối nguy hặi cho việc cứu rỗi. Đàng khác, Ngài ý thức rằng
nghèo túng có thể làm giảm nhân vị của họ. Nếu xét đến tinh thần nghèo khó trong
Phúc âm thánh Matthêu thì cái mâu thuẫn không còn nữa. Vì vậy giầu hay nghèo
theo tinh thần Phúc âm là tùy thuộc vào thái độ của ta đối với của cải vật chất . Do
đó, người giầu có về phương diện vật chất có thể được coi là nghèo khó về phương
diện tinh thần nếu họ làm giầu cách chính đáng, không để lòng dính bén vào của
cải vật chất và biết giúp đỡ người nghèo đói. Trái lại, một người nghèo túng về
phương diện vật chất, có thể được coi là giầu có về phương diện thiêng liêng, nếu
họ luôn mơ ước làm giầu chính đáng.
Như vậy giầu không phải là tội. Và nghèo – nếu chỉ vì nghèo – cũng không
phải là một nhân đức. Vậy giầu hay nghèo tự bản chất không phải là một điều xấu.
Tuy nhiên nếu người ta coi của cải đời này là cùng đích thì người ta đi vào con
đường sai lầm. Con người được tạo dựng với những nhu cầu vật chất để sinh sống
và phát triển nhân vị. Tuy nhiên người ta không được để cho của cải đời này làm
cản trở mối liên hệ với Chúa. Vậy cái thái độ ta phải có đối với của cải vật chất là
tâm tình biết ơn Chúa là Đấng ban phát mọi sự.
Theo chương trình quan phòng của Thiên Chúa thì của cải phải khơi dậy
trong ta cái tâm tình biết ơn Chúa và liên kết ta lại với tha nhân trong tinh thần liên
đới trách nhiệm. Của cải là để phục vụ con người, chứ không phải là con người
phục vụ của cải. Vì thế, ta phải biết quản lý của cải một cách khôn ngoan và có
trách nhiệm : không phung phí cũng không ích kỷ. Mỗi người tín hữu dù giầu hay
nghèo, tu hay không tu phải cố gắng sống tinh thần Phúc âm là tinh thần siêu thoát.
Nếu không, người ta có thể phải làm nô lệ cho của cải (Trần bình Trọng).
2. Giầu của có thể nghèo lòng.
Trong dụ ngôn hôm nay, người phú hộ bị hình phạt trong hỏa ngục, chịu lửa
thiêu đốt và khát cháy cổ, không phải vì phạm tội ác nào, mà chỉ vì sử dụng của cải
Thiên Chúa ban để ích lợi cho một mình mình thôi. Ông ta “mặc toàn lụa là gấm
vóc, ngày ngày yến tiệc linh đình”, bỏ mặc người nghèo ở ngay trước cổng nhà
mình “sống chết mặc bay”, phải chịu “mụn nhọt đầy mình”, “mấy con chó cứ đến
liếm ghẻ chốc anh ta”, “thèm được những thứ trên bàn ăn của ông chủ rớt xuống
mà ăn cho no” mà không hẳn được ai cho. Người phú hộ ấy – cũng như biết bao
người giầu có khác – nghĩ rằng những gì mình đang có trong tay là của mình, mình
muốn sử dụng hay hưởng thụ thế nào, cho ai hay không cho là tùy ý mình. Ông ta
nghĩ rằng ông hoàn toàn vô tội không làm thiệt hại gì ai. Đối với những người
nghèo khổ đến với ông, ông nghĩ ông có quyền không cho, và làm như thế ông
không có lỗi gì với họ cả : ông có làm gì khiến họ thiệt hại đâu.
Chúng ta hãy nhớ lại nhiều lời cảnh báo chống lại nguy cơ của những người
giầu có vật chất (Lc 12,115-21- 16,9-11). Đối với Đức Giêsu, sự giầu có bao gồm
hai nguy cơ chết người :
– Nó khép kín lòng mình với Thiên Chúa : Người ta bằng lòng với những lạc
thú trần gian mà quên đi đời sống vĩnh cửu là điều chủ yếu.
– Nó khép kín lòng mình với những người khác : Người ta không còn nhìn
thấy người nghèo nằm ngay cổng nhà mình.
Truyện : Bà già đón Chúa.
Chúa hứa với một bà là Ngài sẽ đến thăm bà vào ngày đó. Bà rất hãnh diện
về điều này. Bà cọ rửa, lau chùi, đánh bóng, quét bụi và xếp đặt mọi thứ sẵn sàng.
Bà ngồi và đợi Chúa đến.
Đột nhiên có tiếng gõ cửa. Bà vội chạy ra. Vừa đẩy cửa, bà thấy một người
ăn xin đứng đó. Bà liền nói :”Không, hôm nay tôi không giúp anh, vì Chúa luôn ở
với anh rồi. Tôi đang nóng lòng đợi Chúa đến, không thể giúp anh điều gì”. Bà
đuổi anh và đóng cửa lại.
Mấy phút sau lại có tiếng gõ cửa. Bà mở cửa nhanh hơn trước. Thấy gì ?
Vài người già nghèo nàn. “Rất tiếc, tôi đang đợi Chúa đến. Hôm nay tôi không thể
giúp đỡ các ông”. Rồi bà ta đóng sầm cửa lại.
Một lát sau lại có tiếng gõ cửa. Bà mở và lại thấy một người ăn xin rách
rưới. Anh xin ăn và nghỉ qua đêm. “Ồ, hãy để tôi yên. Tôi đang đợi Chúa đến, Tôi
không thể tiếp anh”. Người ăn xin ra đi và bà tiếp tục ngồi chờ.
Hàng giờ trôi qua và màn đêm buông xuống, nhưng cũng chẳng thấy dấu
hiệu gì của Chúa. Bà băn khoăn không biết Ngài ở đâu.
Cuối cùng, bà đành lên giường nằm chờ. Bà ngủ quên và mơ thấy Chúa đến
với bà và nói :”Hôm nay Ta đã đến với con 3 lần và 3 lần con đều đuổi Ta” (Góp
nhặt).
3. Người giầu thật và nghèo thật.
Người giầu thật là người biết cho, người nghèo thật là người chỉ biết nhận.
Người giầu thật là người có rất ít nhu cầu nên luôn cảm thấy đủ; người
nghèo thật là người có quá nhiều nhu cầu nên luôn cảm thấy thiếu.
Sự giầu có thật là giầu trong tâm hồn, sự nghèo nàn thật là một tâm hồn
trống rỗng.
Bởi vậy cái giầu vật chất hay đi đôi với cái nghèo tâm hồn. Và đó cũng là cái
nguy hiểm của vật chất :
– Nó khiến ta quá chú ý đến cái “có” mà quên xây dựng cái “là” của mình.
– Mà những cái “có ấy” chỉ là vật chất và ngoại tại, nên chúng dễ khiến ta lơ
là với những giá trị tinh thần và cuộc sống nội tâm.
– Quá quan tâm đến vật chất, chúng ta còn có thể bị chúng che mờ cặp mắt
không còn nhìn thấy tha nhân và Thiên Chúa (Carôlô).
Truyện : Giầu có tâm hồn.
Một tu sĩ đi lang thang đến một ngôi làng. Ông đang định nghỉ qua đêm dưới
một gốc cây thì một dân làng chạy đến gặp ông và nói :”Xin thầy cho con viên
ngọc quý”.
Anh định nói về viên ngọc nào”? Người tu sĩ hỏi.
“Tối hôm qua con có một giấc mơ : nếu con đi ra bên ngoài làng lúc chạng
vạng tối, con sẽ gặp được một tu sĩ và vị này sẽ cho con một viên đá quý, làm con
trở nên giầu có mãi”.
Tu sĩ lục lọi trong túi xách, tìm thấy một viên ngọc và lấy ra.”Đây có lẽ là
viên ngọc mà anh nói đến” ông nói và đưa cho người dân làng. “Tôi tìm thấy nó
trong rừng, cách đây mấy ngày. Anh hãy nhận lấy nó”.
Người dân làng cầm viên ngọc và ngắm nghía với vẻ thán phục. Nó là một
viên kim cương, viên lớn nhất mà anh ta chưa bao giờ thấy. Anh ta đem nó về nhà.
Nhưng suốt đêm, anh ta trằn trọc trên giường, không thể ngủ được. Sáng sớm hôm
sau anh ta trở lại gặp vị tu sĩ và nói :”Suốt đêm qua, con đã suy nghĩ nhiều. Thầy
hãy lấy lại viên kim cương này. Thay vào đó, hãy cho con sự giầu có nào làm
thầy cho đi viên kim cương ấy dễ dàng đến thế”.
Người giầu có sống bằng đời sống tinh thần bên trong, người bình thường
sống bằng đời sống bên ngòai – điều mà người kém cỏi lại thấy cần và mong muốn
(McCarthy).
Theo sự suy tư của cha Flor McCarthy ta có thể nói :
Sự giầu có thật được đo không phải bởi những thứ người ta thu tích, mà bởi
những thứ người ta cho đi.
Sự giầu đáng giá nhất là giầu trong tâm hồn.
Khi ta đóng cửa lòng mình lại là lúc ta bắt đầu chết,
Khi ta mở cửa lòng ra là lúc ta bắt đầu sống.
4. Phải biết chia sẻ .
Suy niệm qua dụ ngôn này, ta thấy Thiên Chúa không chấp nhận cho vào
Nước Trời những người sống ích kỷ, không biết yêu thương, những người lãnh
đạm hoặc làm ngơ trước những đau khổ của những người chung quanh chúng ta
đang phải gánh chịu một cách bất công. Vì thế, một cách cụ thể, chúng ta cần biết
chia sẻ, giúp đỡ họ, và phải làm một cái gì đó khi có thể. Nếu chúng ta có tình yêu
đích thực, tình yêu ấy ắt sẽ khiến chúng ta bức xúc và không thể im lặng hay bất
động trước những đau khổ người khác đang phải chịu trước mắt mình.
Trong chuyến viếng thăm Hoa kỳ lần đầu tiên, tại sân vận động Yankee, Đức
Giáo hòang Gioan Phaolô II lấy lại dụ ngôn hôm nay và nói :”Người giầu này bị
hình phạt vì ông không quan tâm đến người khác, vì không để ý gì đến Lazarô
đang nằm trước cổng nhà ông chờ đợi từng mẩu bánh từ bàn ông ăn rơi xuống.
Đức Kitô không bao giờ lên án việc có tài sản, nhưng Ngài đưa ra những lời
nghiêm khắc chống lại những người sử dụng của cải vật chất cách ích kỷ, không
chú ý gì tới người khác…
Chúng ta phải luôn luôn nhớ, dụ ngôn người giầu và người nghèo này. Câu
chuyện đó phải đào tạo lương tâm chúng ta. Đức Kitô đòi buộc ta phải mở rộng
lòng với anh chị em sống trong khó nghèo. Với những người giầu, những người
khỏe mạnh, những người có được một bảo đảm kinh tế, Chúa đòi buộc phải rộng
lòng đối với người nghèo, những người sống trong các nước chưa phát triển”.
